Vragen over warmtepompen

Zijn de woningen in de Drevenbuurt geschikt voor een warmtepomp?

Een warmtepomp gebruikt geen aardgas of warmte uit een warmtenet. U heeft dan alleen nog maar een elektriciteitsrekening voor uw energie. De warmtepomp gebruikt de buitenlucht om warmte te maken. Daarnaast bestaan er bodemwarmtepompen. De warmte die wordt afgegeven is een stuk lager dan wat uw cv-ketel als warmte afgeeft. De meeste woningen moeten daarom beter worden geïsoleerd voordat de warmtepomp goed zijn werk kan doen. Ook is het beter om over te stappen op andere radiatoren (lage temperatuurradiatoren of vloerverwarming).

Zijn er wel voldoende warmtepompen op de markt?

De vraag naar warmtepompen is op dit moment groot en kent lange levertijden. Tegelijkertijd is die markt ook aan het innoveren en opschalen. We hoeven gelukkig niet op stel en sprong over op een andere techniek. Mocht het voor de meeste inwoners van de Drevenbuurt interessant zijn om over te stappen op een warmtepomp, dan hebben we daar nog 10 jaar de tijd voor.

Waar laat ik een warmtepomp?

Een warmtepomp is een groot apparaat en neemt ongeveer evenveel ruimte in beslag als een koelkast. Een warmtepomp is dus groter dan een cv-ketel en heeft vaak een binnen- en buitengedeelte. Als u kiest voor een warmtepomp is het nodig om ruimte te creëren in bijvoorbeeld de gangkast of op de plek van de huidige cv-ketel. Bij een warmtepomp met buitengedeelte moet ook ruimte vrijgemaakt worden in de tuin, op het balkon of op het dak.

Leveren luchtwarmtepompen geen geluidhinder op?

Een warmtepomp maakt geluid. Wel zien we dat de pompen door nieuwe ontwikkelingen steeds stiller worden. Per 1 april 2021 zijn nieuwe geluidseisen gesteld aan (nieuw te plaatsen) buiten opgestelde installaties voor warmte- of koude-opwekking. Het gaat hierbij om warmtepompen en airco’s die worden toegepast bij woningen en woongebouwen. Deze installaties mogen niet meer dan 40 dB geluid veroorzaken bij de buren. Met deze landelijke geluidsnorm worden buren beter beschermd tegen geluid van warmtepompen en wordt de ontwikkeling van stillere warmtepompen bevorderd. Bij de plaatsing moet de warmtepomp op een zodanige afstand van de buren worden geplaatst dat deze norm niet wordt overschreden. Dit geldt voor alle typen warmtepompen.

Kunnen bodemwarmtepompen ook bij bestaande woningen worden toegepast en is dat qua kosten voldoende rendabel?

Bodemwarmtepompen kunnen ook in bestaande woningen worden toegepast als de isolatie goed is en er lage temperatuurverwarming aanwezig is. Een groot voordeel van bodemwarmtepompen is dat er passief gekoeld kan worden in de zomer. De koude bodem wordt gebruikt om de woning af te koelen. Dit is veel zuiniger dan het gebruik van airco of koeling door middel van een lucht-water warmtepomp. Verder is er geen buitenunit aanwezig die wat geluid maakt en is het rendement op de koudste dagen ook heel hoog. Een bodemwarmtepomp is in veel situaties niet rendabel. Dat komt door de relatief hoge investering. De bodembron die wordt gemaakt gaat gelukkig wel erg lang mee en er is weinig onderhoud nodig. De gebruikskosten zijn laag.

Mag ik een put slaan in mijn achtertuin voor een warmtepomp?

Een bodem-warmtepomp haalt warmte uit de bodem, op tientallen meters diepte. Daarvoor worden met een speciale machine één of meer diepe, smalle gaten (van 13 cm doorsnee) in de tuin geboord. De diepte hangt af van de bodem (zand, klei, etc.). In de gaten gaan buizen waar vloeistof in rondgepompt wordt. De vloeistof neemt warmte op uit de bodem. Dit moet zo diep omdat de temperatuur daar het meest constant is. De bron moet groot genoeg zijn om op koude dagen voldoende warmte te kunnen leveren. Als de bron te klein is, moet u meer elektrisch naverwarmen en dat is niet zuinig. Ook moet de bron voldoende opwarmen in de zomermaanden, anders gaat hij steeds minder warmte leveren.

Kies een gecertificeerd bedrijf dat het vermogen van de bron en de warmtepomp kan berekenen. Alleen een gecertificeerd bedrijf mag een warmtepomp met bodembron aanleggen. Je moet de aanleg van tevoren melden bij de gemeente. Een vergunning is niet nodig.

Bij het installeren van een warmtepomp moet er vaak veel aan de woning gebeuren. Extra isolatie en andere radiatoren kunnen ervoor zorgen dat dit een heel dure oplossing wordt. Waarom ziet de gemeente een warmtepomp nog als mogelijkheid?

Omdat we als gemeente Vlaardingen vinden dat het aan de bewoners van de Drevenbuurt zelf is om aan te geven welke warmte-oplossing het beste bij hen past, zien wij ook de warmtepomp als mogelijkheid. U heeft gelijk dat dit tot kostbare aanpassingen in uw woning leidt in de meeste gevallen. Het kan zijn dat deze oplossing daardoor ook weer afvalt, als de bewoners dat wenselijk vinden.

Tegelijkertijd is het ook zo dat een geïsoleerde woning die wordt verwarmd door een warmtepomp leidt tot aanzienlijk lagere energiekosten. Het is dus wel de moeite waard om uit te rekenen hoe de besparing op de maandelijkse lasten zich verhoudt tot de initiële investering. Het kan zijn dat dit voor de lange termijn een goedkopere oplossing is.

Als ik een overstap zou maken naar een warmtepomp, wordt mijn boiler dan niet heel groot? Kost dat niet veel ruimte? Waar plaats ik een watervat als ik geen plaats heb in mijn woning?

Volledig elektrische (all-electric) warmtepompen zorgen voor verwarming én warm water. Voor warm water heeft zo’n warmtepomp een voorraadvat. Dat wordt langzaam opgewarmd tot zo’n 55°C (hoger kan een warmtepomp niet aan). Minstens één keer in de week wordt de temperatuur met een elektrisch verwarmingselement (zoals van een elektrische boiler) verhoogd naar 60 graden (en kort naar 70 graden) om het risico op legionellabesmetting te voorkomen. Ook moet het water bij de kraan altijd minimaal 55 graden zijn. Zo'n voorraadvat zit soms ook geintegreerd in de warmtepomp. De volledig elektrische Remeha Eria Tower bijvoorbeeld heeft een afmeting van 60 cm breed, 73 cm diep en 134 cm hoog. Dit zijn de afmetingen van een flinke koelkast. In een dergelijke pomp zit dan een voorraadvat van 180 liter.

Voor nu zijn er naast de warmtepomp nog andere warmte-oplossingen die we onderzoeken. Deze oplossingen zijn doorgaans collectieve voorzieningen en vragen minder ruimte in de woningen.

Is bij een warmtepomp altijd ook vloerverwarming noodzakelijk?

Een warmtepomp geeft in tegenstelling tot een cv-ketel een lagere temperatuur af. De cv-ketel warmt het water dat naar de radiatoren gaat op tot zo’n 70 à 80 graden. In huizen die niet zo goed geïsoleerd zijn, is die hoge watertemperatuur nodig om het huis op koude dagen warm te krijgen. Maar een goed geïsoleerd huis kunt u ook warm krijgen met een watertemperatuur van zo’n 35 tot 55 graden: de temperatuur die een warmtepomp levert.  Uw verwarming (het afgiftesysteem) moet dan wel voldoende warmte kunnen afgeven. Dat kan als het een groot oppervlak heeft. Vloer- of wandverwarming zijn hiervoor gemaakt, maar ook uw huidige radiatoren kunnen geschikt zijn of worden gemaakt. Er zijn ook radiatoren of convectoren die speciaal ontworpen zijn voor een lage temperatuur.

Vloerverwarming is dus niet noodzakelijk. Het kan ook door aanpassing van uw huidige radiatoren of het laten plaatsen van lage temperatuur radiatoren. Enkele inwoners hebben in de Drevenbuurt deze stap al gemaakt. Het kan interessant zijn om met elkaar ervaringen uit te wisselen.

Er zijn ook warmtepompen die gebruik maken van warmte uit het ventilatiesysteem. Is dit een betere investering dan een hybride warmtepomp?

Voor het beantwoorden van deze vraag zijn we ervan uitgegaan dat u doelt op een ventilatiewarmtepomp, zoals hier beschreven op de website van Milieucentraal: https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/duurzaam-verwarmen-en-koelen/ventilatiewarmtepomp/

De WoonWijzerWinkel kan u verder helpen met de keuze hiervoor en de vergelijking maken met een hybride warmtepomp.

Het is bij een hybride warmtepomp wel goed om na te gaan of dit een financieel interessante oplossing is. Let hierbij op de zogeheten 'terugverdientijd' als u wellicht over 10 jaar de ketel niet meer kunt gebruiken. We streven immers naar een volledig aardgasvrije Drevenbuurt in 2032. Het kan interessant zijn om te kijken naar een warmtepomp die voorbereid is om op termijn uw woning volledig te verwarmen zonder cv-ketel.

We hebben al zonnepanelen en een warmtepomp, alleen hadden we in de winter toch nog gas nodig. Hoe kan dit vervangen worden?

Wat goed dat u al zonnepanelen en een warmtepomp heeft aangeschaft! Voor het beantwoorden van deze vraag gaan we ervan uit dat u momenteel een hybride warmtepomp heeft.

Wat er in de plaats van het aardgas komt, weten we nog niet. Dat gaan we de komende tijd samen met de buurt onderzoeken. Het kan zijn dat er een warmtenet in de straat komt, dat we de woningen geschikt moeten maken om volledig door een warmtepomp te worden verwarmd of dat het aardgasnet wordt vervangen door een groen gas of waterstofgasnet. We moeten nog een hoop onderzoeken om te weten wat de kosten en de voor- en nadelen van al deze mogelijkheden zijn.

Onze airco’s kunnen ook warme lucht produceren. Is dat ook een kleine warmtepomp?

Een airconditioning, bedoeld om in de zomer uw huis koel te houden, is ook een warmtepomp, maar daar komt geen water bij te pas. Hij pompt de warmte van de binnenlucht naar buiten (naar de buitenlucht). Zo’n airconditioning wordt daarom ook wel een lucht-lucht-warmtepomp genoemd. De meeste airconditioning-apparaten kunnen ook andersom werken. Dus warmte uit de buitenlucht halen en daar de binnenlucht mee verwarmen met datzelfde hoge rendement. Dan verwarm je je huis dus met een lucht-lucht-warmtepomp. Het grote voordeel is dat de aanschafprijs relatief laag is en de installatie eenvoudig. Waar bij andere warmtepompen, die het water van de cv verwarmen, vaak grote aanpassingen aan de cv-installatie gedaan moeten worden om te zorgen dat het huis met lage watertemperaturen verwarmd kan worden, heeft een airconditioning dus helemaal geen cv-systeem nodig.

Een aandachtspunt is dat een lucht-lucht-warmtepomp geen centrale verwarming is. Er moet dus per kamer nagedacht worden over hoe de verwarming geregeld gaat worden. Daarom zijn lucht-lucht-warmtepompen vooral geschikt voor huizen met niet teveel kamers. Er kan dan bijvoorbeeld een unit in de woonkamer/keuken worden geplaatst en een unit op de slaapkamer. In de badkamer zou dan bijvoorbeeld een elektrisch infraroodpaneel toegepast kunnen worden. In principe is een airco dus een kleine lucht-lucht warmtepomp.

Uit veel onderzoeken komt een bodem-water warmtepomp als een stille en effectieve oplossing naar voren als duurzame warmtebron. Echter is het grondwerk een dure factor in de aanleg. Is er geen mogelijkheid te bedenken dat meerdere woningen samen op één gezamenlijke bron worden aangesloten? De bron kan in een perkje in de straat worden voorzien, de grond desnoods gepacht worden door de bewoners samen en gezamenlijk gebruikt worden om de woningen te verwarmen.

Het is zeker het verkennen waard of dat kosteneffectief is op het moment dat u dat met meerdere woningen onderneemt. Mocht u overigens daar nu al stappen in willen maken (samen met andere buren) dan horen we het uiteraard graag. We nemen deze warmte-optie sowieso mee in de onderzoeken.

Stel dat wij kiezen voor een water-water warmtepomp, moet er dan aan de voorzijde van de woning geboord worden? Daar is bij onze woning weinig ruimte voor.

Voor het plaatsen van de bodemlus dient er een booropstelling geplaatst te worden, en voor het selecteren van de locatie is het wenselijk dat deze goed toegankelijk is. De benodigde oppervlakte is sterk afhankelijk van de samenstelling van de ondergrond, op dit moment kunnen we daar geen uitsluitsel over geven voor de Drevenbuurt. Er zijn kleine boorinstallaties: deze hebben minimaal 2 meter vrije doorgang nodig om naar de voor- of achtertuin te kunnen komen. Indicatief kunnen we uit andere projecten voorbeeldafstanden geven. De bron moet minimaal 1,5m uit de gevel worden geboord. Bij plaatsing van twee bronnen moet er een minimale afstand zijn van 6 meter tussen bronnen (geldt ook voor afstand tot een bron van de buren).

Een water warmtepomp behoeft boring in eigen grond. Is erfpacht eigen grond?

We zijn het inmiddels nagegaan binnen de gemeente en hebben het volgende antwoord: Erfpacht kan als eigen grond worden beschouwd. De gemeente is alleen op papier eigenaar, maar heeft geen gebruiksrechten van de grond. Er hoeft ook geen toestemming voor te worden gevraagd. De functie van de grond (woning met tuin) wijzigt er immers niet door.

Wat is het totaalgewicht van een complete verwarmunit inclusief gevulde waterboiler? En hoeveel verwarmt water is hier beschikbaar?

Het formaat van de warmwaterboiler kan zelf gekozen worden. De geadviseerde grootte hangt af van het aantal personen in de woning en of er een regendouche en/of bad aanwezig is in de woning. Vaak zal de warmwaterboiler rond de 180 á 300L zijn met een temperatuur van 58°C.  Het gewicht van de warmtepomp zal ca. 100kg zijn. Het totaal (gevuld) gewicht van warmtepomp en boiler is ca. 350kg (bij toepassing van all-in-one unit).

Er werd gezegd dat het geluidsniveau van de buitenunit gereduceerd kan worden met een omkasting. Dit is volgens mijn informatie niet toegestaan om technische redenen. Klopt dit?

Geluidsomkasting toepassen bij de buitenunit is mogelijk. Uiteraard is het wel raadzaam om de juiste geluidsomkasting te kiezen welke het functioneren niet (of minimaal) beïnvloed. Veel nieuwe warmtepompen hebben standaard een lager geluidsvermogen, en deze zouden daardoor ook zonder extra geluidswerende omkasting aan de norm voldoen. Plaatsing van de warmtepomp is sterk bepalend in de geluids-/trilling productie. Een houten dak is erg gevoelig voor trillingen en een betonnen dak verkleint de kans op trillinghinder.

Waarom wordt er wel gesproken over de warmtepomp maar niet over de hybride warmtepomp? Deze is in samenwerking met een elektrische cv goed te gebruiken. Deze combinatie is ruim goedkoper dan de andere warmtepompen die zijn besproken.

Een hybride cv-ketel is een cv-ketel gecombineerd met een warmtepomp. Hiermee behaalt u al een aanzienlijke besparing op uw gasverbruik doordat de warmtepomp voornamelijk uw woning verwarmt. Dit is een kostbare investering. Daarom is het goed na te gaan of: 1) dit een financieel interessante oplossing is (de zogeheten 'terugverdientijd') als u wellicht over 9 jaar de ketel niet meer kunt gebruiken. We streven immers naar een volledig aardgasvrije Drevenbuurt in 2032. En 2) dat de warmtepomp voorbereid is om op termijn uw woning volledig te verwarmen zonder cv-ketel ernaast. 

Kan het elektriciteitsnet het aan als iedereen op warmtepompen over gaat?

Stedin zal het elektriciteitsnet moeten verzwaren als we massaal overstappen op de warmtepomp-oplossingen. Hoewel dit veel van Stedin vraagt, is dit wel mogelijk. Stedin is reeds betrokken bij dit traject.

Bij een lokaal bronnet is een warmtepomp nodig. Kan deze warmtepomp niet net zo goed zonder bronnet?

Bij beide opties wordt er een warmtepomp met boilervat in de woning geplaatst. Bij de ene optie wordt het bronnet-water door de warmtepomp opgewaardeerd tot een comfortabele temperatuur en bij de andere optie gebeurt dit vanuit de buitenlucht. De combinatie met een bronnet is interessant omdat er dan geen buitenunit nodig is. Sommige bewoners vinden dit prettig omdat ze de buitenunit niet fraai vinden of zorgen hebben voor het geluid. Toepassing van een warmtepomp is daarnaast efficiënter in combinatie met een bronnet, omdat de warmte vanuit het bronnet stabieler is. Ook als het water in de winter heel koud is, krijg je nog steeds warm water geleverd. In de zomer sla je immers warmte op in de grond en dit haal je er in de winter uit.

Hoe interessant is de combinatie van een elektrische cv-ketel met een warmtepomp?

Qua investering is deze optie op zich aantrekkelijk. De elektrische ketel gebruikt echter wel veel elektriciteit (boven het prijsplafond). De verwachting is dat u straks, net als nu al het geval is in België, relatief veel moet gaan betalen bij piekverbruik. Kortom, op dit moment is het nog een aantrekkelijke optie, maar als iedereen dit straks gaat doen, dan krijgen we een probleem. Het is dus maar zeer de vraag of dit een aantrekkelijke optie is voor de lange termijn.

Is het goedkoper om een water/water warmtepomp samen met de buren aan te schaffen? Kan ik een boring laten doen voor meerdere huizen?

Ja dat klopt, dan gaan de boorkosten van circa 20.000 euro wel omlaag. Voor nieuwbouw rekent men met circa 8.000 euro per woning. Als een boring groot genoeg is, kunnen er meerdere huizen op worden aangesloten. Dit gebeurt echter niet vaak omdat u dan wel juridische afspraken met uw buren moet maken in verband met gezamenlijk eigendom.

Treedt er interferentie op bij een combinatie van verschillende water/water warmtepomp boringen? En als ze te dicht bij elkaar zitten, leidt dat dan tot een lagere efficiency?

Als pompen dicht bij elkaar zitten, dan moet daar in het ontwerp wel rekening mee worden gehouden. De energie in de bodem wordt echter ook door grondwaterstromingen weer aangevuld. Daarnaast zorgen de lussen voor zeer lokale koeling, waardoor niet ‘de gehele bodem’ afkoelt, ook niet bij grootschalig gebruik.

Wordt er rekening gehouden met opstapelend geluid van meerdere units bij lucht/water warmtepompen?

De geluidseisen in de bouwbesluiten voor de Drevenbuurt zijn vrij streng, dus dat zou, mits die eisen gehanteerd worden, geen probleem moeten zijn.

Is er een maximale afstand tussen de binnen- en buitenunit van een lucht/water warmtepomp?

Dat ligt aan de fabrikant. Een afstand van 10 tot 15 meter is de norm. Sommige fabrikanten bieden een lucht/water warmtepomp aan, waarbij de onderlinge afstand nog groter kan zijn.

Gaan de kosten van warmtepompen in de komende jaren nog spectaculair dalen?

Gezien de actualiteit is het nu een veranderende markt. Er is momenteel een enorme run op warmtepompen en dat drijft de prijs op. In de komende jaren (als we richting een oplossing voor de wijk gaan) is er wel de verwachting dat er een hoop gaat veranderen. Dit jaar is geen gunstig moment om aankopen te doen. Veel producenten van warmtepompen zijn nu aan het opschalen om aan de groeiende vraag te kunnen voldoen.

De komende jaren wordt nog veel energie grijs opgewekt. Is een warmtepomp dan wel een groene oplossing?

We gaan ervan uit dat het elektriciteitsnet van Nederland in 2030 100% duurzaam is, voornamelijk dankzij zon en wind. Op dit moment is dat nog niet het geval. In onze berekeningen kijken we echter naar de toekomst.

Is het met het oog op de beschikbare ruimte altijd mogelijk om een warmtepomp te plaatsen?

Dit is één van de uitdagingen voor deze oplossing en ligt sterk aan het type woning.

Is het leasen van een warmtepomp een optie?

Een lening bij het warmtefonds vanuit het Rijk is waarschijnlijk voordeliger dan een commerciële lease-optie. Rentepercentages vanuit de overheid zijn over het algemeen gunstig.

Bij het bezoek aan de TU Delft Green Village was er ook een warmtepomp zonder buitenunit. Is dat een interessante optie?

Het is een nieuw soort variant. Dit is nog een start-up in ontwikkeling, daarom durven wij die nu nog niet aan te bevelen in ons onderzoek. Er zijn wel veel fabrikanten die zich bezighouden met het vraagstuk rondom de buitenunits. Oplossingen zijn vaak mooiere omkasting, kleinere units of minder geluid. Sommige van die varianten leveren wel echt in qua efficiency.

Is een elektrische cv-ketel mogelijk ook interessant?

Een elektrische cv-ketel is een stuk goedkoper in aanschaf (bijvoorbeeld 4000-5000 euro), maar gebruikt 4x zoveel elektriciteit. Met eigen zonnepanelen lijkt deze optie onder de salderingsregeling voordelig, maar wij denken dat dit zeker in de toekomst een heel dure optie wordt.

Zijn er buiten de energiekosten nog andere kosten gemoeid met het gebruik van een warmtepomp?

Er wordt, naast de energiekosten, gerekend met ongeveer 50 euro per jaar. De warmtepomp hoeft minder vaak nagekeken te worden omdat deze geen brander heeft (in tegenstelling tot de cv-ketel). En, ter vergelijking, een koelkast hoeft ook niet ieder jaar nagekeken te worden. De levensduur van de warmtepomp is vergelijkbaar met die van een koelkast.

Hoe ziet het comfort eruit met een warmtepomp?

De cv-ketel is over gedimensioneerd, waardoor u eigenlijk altijd verzekerd bent van voldoende warm water om bijvoorbeeld een bad te kunnen nemen. Bij een warmtepomp is dat niet het geval. Bij een warmtepomp zit een boiler, waarvan u zelf de capaciteit kunt bepalen (180- 300 liter). Hiermee kunt u goed douchen en het bad vullen. Bij het berekenen van de benodigde capaciteit is rekening gehouden met dat een warmtepomp binnen een acceptabele tijd een woning moet kunnen opwarmen van 15 graden naar een comfortabele temperatuur (bijvoorbeeld als u terugkomt van een skivakantie).

Heeft het wel zin om te stemmen? Is de keuze niet al lang gemaakt?

Nee, de keuze is nog niet gemaakt. De gemeenteraad heeft alleen besloten dat de Drevenbuurt in 2032 aardgasvrij moet zijn. De wijze waarop dat gaat gebeuren, staat geheel open, al zijn er al wel een aantal onhaalbare oplossingen afgevallen. Er zijn bijvoorbeeld ook nog geen afspraken met warmte-bedrijven gemaakt dat zij warmte mogen leveren aan de Drevenbuurt.

Is een collectief systeem beter dan een individueel systeem?

Wij verwachten dat een collectief warmtesysteem uiteindelijk per woning goedkoper is dan ieder voor zich een individueel systeem. Dit heeft te maken met schaalvoordelen en met het efficiënter verdelen van de benodigde energie voor de warmte. Er zijn ook redenen om wel voor een individueel systeem te gaan. Bijvoorbeeld omdat u niet wilt wachten tot het collectieve aanbod is aangelegd, maar liever op kortere termijn al aardgasvrij wilt zijn. Of omdat u liever niet afhankelijk bent van een aparte partij voor warmtelevering, maar dit liever meer in eigen hand wilt houden.

Waarvan is uitgegaan bij de berekening van de maandelijkse kosten?

In de brochure die huis aan huis is verspreid (deze is HIER te downloaden) zijn kosten aangegeven voor een lokaal bronnet en een warmtenet. De berekende kosten voor de collectieve oplossingen zijn indicatief en volgen uit het onderzoek dat is opgesteld door Impuls Advies. Dit onderzoek is HIER te downloaden. De werkelijke kosten hangen af van de dan geldende energietarieven en uw eigen verbruik. Uw verbruik is deels afhankelijk van woningtype, maar ook van gezinssamenstelling en bewonersgedrag. Voor deze brochure zijn we uitgegaan van het gemiddelde aardgasverbruik in de Drevenbuurt. Dit is ongeveer 1.500m3 per jaar. In het onderzoek hebben we wel gezien dat er sprake is van een flinke spreiding in het gasverbruik, afwijkend van circa -25% tot wel +60%. De kosten die zijn berekend onder het kopje ‘Voor een woning in de Drevenbuurt na extra isoleren en aanleggen vloerverwarming’ gaan uit van een besparing van ongeveer 33% na het aanbrengen van vloerverwarming en de volgende isolerende maatregelen:

• HR++ glas, in ieder geval in uw woonkamer
• Na-isoleren spouwmuur naar ten minste Rc 1,5
• Kierdichting toepassen
• Dakisolatie binnenzijde naar ten minste Rc 3,5
• Vloerisolatie of bodemisolatie naar ten minste Rc 3,5