Ook eeuwenoud hout kan een likkie verf gebruiken

Vlaardingen heeft een prachtige geschiedenis waar we graag over vertellen. Verhalen gaan van mond tot mond, maar voorwerpen uit vroegere tijden voeren een strijd tegen het vergaan. Tijd voor actie! Lees hoe we zorgen dat onze boomstamkano nog jarenlang bezoekers kan trekken!

Wat hebben een boomstamkano, een Romeinse sluis en vikinghout met elkaar gemeen? Eigenlijk twee dingen: ze zijn alle drie van hout gemaakt en ze lagen jarenlang ogenschijnlijk rustig in Museum Vlaardingen. Nadat het museum vorig jaar een conditierapport liet opstellen over de staat van de stukken in het museum, bleek dat het tijd was voor actie. Uit het rapport kwam naar voren dat de drie houten voorwerpen wel een opfrisbeurt konden gebruiken. Dankzij een uitgebreide restauratie zijn deze unieke houten vondsten nu weer toekomstbestendig gemaakt.

Ilja de Rijk, collectiebeheerder bij de gemeente Vlaardingen, vertelt met voelbare liefde over het recente project: “We hebben tien archeologische houten objecten laten behandelen. Niet allemaal hebben ze met water te maken, maar drie wél. En die zijn extra bijzonder.”

Eeuwenoud, kwetsbaar hout

De grote publiekstrekker is zonder twijfel de boomstamkano. Een kolos van een voorwerp, uit één stuk hout gemaakt, en het oudste object in de collectie. “Die kano had scheuren in het hout en hout werkt.” Gelukkig zag Ilja mijn vragende blik want ze legt gelijk uit hoe hout dan werkt.  
“Het krimpt, het zet uit. Zeker als temperatuur en luchtvochtigheid wisselen. Zonder behandeling kon hij zomaar in twee stukken breken,” legt Ilja uit. Gelukkig is dat scenario voorkomen. Restauratiebedrijf Restaura,  gespecialiseerd in archeologische vondsten, behandelde het hout zorgvuldig: schoonmaken, scheuren opvullen en de kwetsbare plekken werden verstevigd.

Ook de klepduiker, een soort oer-Hollandse mini-sluis, kreeg dezelfde behandeling. Gemaakt van een uitgeholde boomstam en uit de Romeinse tijd. “Een geniaal stukje techniek,” vindt Ilja. “Die duiker werd gebruikt door boeren om het water in kreken te managen. Deze boeren wilden óók droge voeten houden.”

Dan is er nog het zogeheten vikinghout. Twee stukken, afkomstig van een oud vikingschip en later hergebruikt om een graf mee af te dekken. Een bijzondere kijk op de Vikingtijd. Je denkt bij die mannen met baarden toch vaak aan strijd en zee, maar dit hout vertelt een ander verhaal, namelijk over handel. Daarnaast ook over recycling en over respect voor materialen. En over verbinding: want hoe kwam dat vikingschip hier?

Ingrijpen voor het behoud van erfgoed

De gemeente Vlaardingen is eigenaar van de objecten en vroeg Restaura vorig jaar om een conditierapport. Daaruit bleek: sommige stukken konden jaren mee, andere waren er slechter aan toe. Ilja: “Dan moet je handelen. Restauratie is niet zomaar een poetsbeurt. Het gaat erom dat je erfgoed bewaart voor de toekomst. Als wij nu niets doen, is er straks niets meer dat we kunnen laten zien.”

Daarbij speelt het museum een grote rol. „De omstandigheden waarin voorwerpen liggen – temperatuur, luchtvochtigheid – hebben veel invloed. Door deze restauratie kunnen we nu weer met een gerust hart de geschiedenis van Vlaardingen tentoonstellen.”

Water en Vlaardingen: die eeuwenoude verbintenis

Het is geen toeval dat juist de waterobjecten eruit sprongen. Vlaardingen is een stad aan het water. De vondsten vertellen hoe mensen hier al eeuwen omgaan met rivieren, regen en getijden. “Die klepduiker en die boomstamkano zijn stille getuigen van leven langs de waterkant. Ze laten zien dat water niet alleen een dreiging was, maar ook een bron van verbinding, transport en vindingrijkheid.”

De restauratie is inmiddels afgerond. Hoe lang de stukken nu mee kunnen? „Geen garanties,” zegt Ilja lachend. „Maar als we de omstandigheden goed weten te houden, kunnen ze er weer jaren tegen. En dan kunnen we blijven laten zien hoe vernuftig mensen in Vlaardingen altijd al met water omgingen.”